Zdobienie porcelany

Oglądając czasem porcelanowe figurki, filiżanki, wazony czy też zastawę kuchenną naszą uwagę zwraca zazwyczaj efekt końcowy całego procesu twórczego porcelany a mianowicie zdobienie porcelany. Zastanawiamy się wówczas, w jaki sposób została ona pomalowana lub ozdobiona. Co musiało się wydarzyć lub jakie procesy musiały się zadziać, że aktualnie trzymamy w ręku ten konkretny przedmiot? Śpieszymy, zatem z objaśnieniem technik zdobienia porcelany.

Porcelana – techniki zdobnicze

Porcelanę można dekorować na wiele sposobów, jednym ze sposobów zdobniczych a jednocześnie najstarszym z nich jest malowanie ręczne. Technika ta wymaga niezwykłej precyzji a także wieloletniej praktyki. Najbardziej cenione fabryki porcelany wyróżniają się programami szkoleniowymi w zdobieniu ręcznym porcelany. Kształcenie tego typu może trwać nawet kilka lat, zależy to głównie od tego jak bardzo skomplikowane wzory mają powstać. Technikę ręcznego malowania można powiązać z produktami o bardzo dużej wartości artystycznej. Bardzo ważna jest tu wiedza na temat palety kolorów, odpowiednich techniki nakładania barwnika a także świadomość tego, w jaki sposób zachowa się konkretny materiał podczas obróbki/wypalania. W ręcznym malowaniu używa się dwóch rodzajów farb, są to farby ceramiczne lub farby, które zawierają w swym składzie metale szlachetne.

Kolejnym ze zdobień jest kalka, jest to aktualnie najczęstszy sposób jaki używamy przy produkcji porcelany. Kalka jest nakładana na specjalny papier, dzięki któremu aplikacja jest o wiele łatwiejsza. Zwilżoną kalkę bardzo ostrożnie przykłada się do powierzchni przedmiotu, a później delikatnie ściąga się papier transferowy. Porcelana przechodzi wtórne wypalanie, podczas którego za sprawą wysokiej temperatury zdobienie łączy się z glazurą. Technika kalki wymaga dużej precyzji oraz wprawy, dzięki niej na porcelanę można przenieść każdy, dowolny wzór. Mogą być to zarówno kopie prac znanych artystów jak również prace artystów i projektantów współczesnych.

Trawienie porcelany kwasem – dzięki tej technice uzyskuje się dekorację wklęsło-wypukłą. Obecnie bardzo trudno jest spotkać ten typ zdobienie porcelany, głównie ze względu na czasochłonność oraz wkład pracy w technikę dekoracji.

W ostatnim czasie bardzo popularną techniką zdobienia porcelany jest nadruk laserowy, do popularnych technik należy również technika zdobienia szkliwami oraz metodę zwana „fond”, technika ta polega na spryskiwaniu farbą dużych powierzchni przy użyciu specjalnych pistoletów. Do mniej znanych technik zalicza się zdobienie reliefowe, które polega na fizycznym rzeźbieniu, czyli wycinaniu lub odciskaniu wzoru w obrabianym przedmiocie.

Rodzaje zdobień ze względu na rodzaj powierzchni

Zdobienie porcelany można rozdzielić na cztery grupy, a mianowicie: dekoracje wszkliwne, dekoracje podszkliwne, dekoracje naszkliwne oraz pokrywanie złotem lub platyną. Każda z grup różni się rodzajem powierzchni oraz odpornością na działanie wysokiej temperatury. Na odpowiednio dobranych powierzchniach można zastosować wyżej wymienione techniki zdobnicze.

Dekoracje wszkliwne

Można zdobić za pomocą:  ręcznego malowania, kalki lub techniką „fond”. Zdobienie dotyczy zazwyczaj przedmiotów o dużych rozmiarach oraz tych, które zostały powtórnie wypalone. Przedmioty, które docelowo mają posiadać taki sam kolor, muszą ponownie przejść swoistą kąpieli w wodnej zawiesinie szkliwa. Produkty, które chcemy ozdobić ręcznie, należy ponownie wypalić w temperaturze 1250 stopni, aby uzyskać wtopienie się rysunku w porcelanę. Za sprawą takich działań mamy pewność, że produkt jest odporny na czynniki zewnętrzne, na przykład będziemy mogli umyć go w zmywarce.

Dekoracje podszkliwne

Zdobienie porcelany metodą podszkliwną należy do najstarszych metod dekoracji. Procedura polega na ręcznym nanoszeniu na wcześniej wypaloną powierzchnię porcelany zdobień. Dekoracje podszkliwne wykonuje się głównie w barwie kobaltowej lub w kolorze intensywnej zieleni. Inne kolory są nieodporne na wpływ wysokiej temperatury podczas fazy ostrego wypalania przedmiotu.

Dekoracje naszkliwne

Zdobienie naszkliwne pozwala na kilka metod zdobienia: malowanie ręczne, nałożenie kalki oraz metodę „fond”. Dekorację naszkliwną, jak sama nazwa wskazuje nakłada się na szkliwo, czyli na glazurę. Taki zabieg można rozpocząć dopiero po ukończonym procesie ostrego wypalania. Nie wszystkie kolory można nałożyć w tym samym czasie ze względu na wysoką temperaturę wypalania. W przypadku kolorów, takich jak: czerwień, pomarańcz, złoto lub platyna, należących do nieodpornych na wysokie temperatury (tj. 1400 stopni), nanoszenie koloru odbywa się stopniowo. Najpierw wypalamy kolory o dużym stopniu odporności a następnie te, które są nieodporne na wysokie temperatury, w skutek, czego produkt wypalamy kilkukrotnie.

Dekoracje pokrywane złotem lub platyną

Podczas dekoracji porcelany złotem bądź złotą farbą używa się jednego z dwóch rodzajów surowca:  złota matowego lub złota błyszczącego. Produkty te najpewniej zostały ozdobione ręcznie, co wypływa na ich wartość oraz finalną ceną porcelany.

Proces zdobienia porcelany oraz droga, przez którą musi przejść porcelanowy produkt zależy od wielu czynników i niekiedy jest bardzo skomplikowana. Wiedza na temat technik zdobniczych, ich pracochłonności oraz czasu poświęconego produktowi pozwala na zrozumienie tego, że produkty z porcelany są towarami ekskluzywnymi, a ich niekiedy wysoką ceną łatwiej jest nam zaakceptować.