Szczypta historii porcelany

Szczypta historii porcelany

Wszystko zaczęło się około 2000 lat temu w Chinach. To tu powstały pierwsze porcelanowe wyroby, które bardzo odstawały od tego co dziś uznajemy za klasykę porcelany. Chińczycy doskonalili swój warsztat przez kilka stuleci by w VII wieku  dojść do poziomy pozwalającego produkować porcelanę na dużą skalę. Za panowania dynastii Ming osiągnęli poziom mistrzowski. Wtedy to powstały wyroby, m.in. słynne wazy, będące do dziś najcenniejszymi eksponatami w kolekcjach porcelany na całym świecie. Najstarsze zbiory są prawie tak stare jak dzieje porcelany.  Liczą one ponad 800 lat, a jej pierwszymi kolekcjonerami są oczywiście Chińczycy.

Porcelana w Europie

W Europie przed poznaniem i wynalezieniem własnych sposobów wyrobu porcelany – na stołach królowały zastawy srebrne lub fajansowe. Ubożsi  korzystali zaś z naczyń glinianych, cynowych, drewnianych. Gdy poznano już istotę wschodniej porcelany, to w Europie ceniono ją przede wszystkim za unikalną, dekorację, niespotykaną dotąd w wytwórniach. Z uwagi na swoją urodę, szlachetność, rzadkość i trudność w sprowadzeniu możemy się jedynie domyślać jak wielce ceniona w Europie była porcelana. Pomimo licznych starań, technologię produkcji porcelany w Europie opracowano dopiero na początku XVIII wieku.

        Drugą „stolicą” porcelany stały się Niemcy – to tam po raz pierwszy technologię ową wynalazł Ehrenfried Walther von Tschirnhaus. Po jego śmierci prace kontynuował w Dreźnie i Miśni jego uczeń Johann Friedrich Böttger. Alchemik elektora saskiego i króla Polski Augusta II Mocnego, kolekcjonera chińskiej porcelany. Böttger wyprodukował twardą białą porcelanę w 1709 roku i od tego czasu datuje się produkcję porcelany europejskiej.                                                                                                        

Następnym ośrodkiem mającym ważny wpływ na dzieje porcelany i jej produkcję w Europie była Wielka Brytania. W 1745 roku opracowano tam recepturę porcelany miękkiej z domieszką popiołu kostnego. Stąd wywodzi się nazwa porcelana kostna, czyli Bone China. Obecnie producenci odchodzą od kosztownego a dla niektórych wątpliwego etycznie dodatku kości zwierzęcych i opracowują receptury wyglądem i właściwościami przypominające Bone China – jednak w stu procentach mineralne.

Manufaktura w Miśni jest najstarszą manufakturą w Europie. Pierwszą porcelanę wyprodukowano w Dreźnie. Ze względu na ochronę tajemnicy sposobu jej produkcji  przeniesiono do Miśni i tam w roku 1710 roku na zamku Albrechtsburg zbudowano pierwszą w Europie manufakturę porcelany. Druga  powstała w 1718 roku w Wiedniu.  We Francji rozpoczęto wyrób porcelany nieco później, bo w 1745 roku w Vincennes pod Paryżem, potem faktoria przeniosła się do Sèvres.

Porcelana w Polsce

     Na ziemiach polskich pierwsze manufaktury tej szlachetnej ceramiki pojawiły się dopiero końcem XVIII w. Przyczyną późnego narodzenia rodzimej porcelany była polityka gospodarcza królów Polski: Augusta II Sasa i Augusta III Sasa – właścicieli manufaktury w Miśni. Nie byli oni zainteresowani wspieraniem rozwoju owej gałęzi przemysłu na ziemiach polskich. W tym czasie Polska była idealnym rynkiem zbytu dla wyrobów porcelany miśnieńskiej. W latach 1731-1772 w Warszawie istniał sklep z produktami z tejże manufaktury. Zmiana nastąpiła za króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, miłośnika sztuki i piękna. Który sam rozpoczął próby wytworzenia porcelany. W 1768 roku założył pierwszą manufakturę w Belwederze w Warszawie, gdzie przez 2 lata prowadził eksperymenty z tzw. miękką porcelaną. Niestety próby nie dawały oczekiwanych wyników.                                                                                                          

W 1783 roku ruszyła pierwsza fabryka w Korcu. Została założona przez litewskiego stolnika Józefa Klemensa Czartoryskiego oraz Franciszka Mezera.. Początkowo wyrabiano fajans. Dopiero sześć lat później wyprodukowano pierwsze przedmioty z porcelany Manufaktura korecka dorównywała jakością wyrobów i sławą innym uznanym w Europie manufakturom, m.in., w Miśni i Sèvres.

Fabryki w Polsce

       Fabryka porcelany w Ćmielowie i w Chodzieży to jedne z najstarszych, największych fabryk porcelany cienkościennej w Europie. Które do dnia dzisiejszego nadal wytwarzają porcelanowe wyroby. Początki ćmielowskiej fabryki sięgają 1790 roku- miejscowy garncarz Wojtas założył w Ćmielowie manufakturę produkującą garnki gliniane i fajans. Blisko 50 lat później zakład rozpoczął produkcję porcelany . Do współpracy zapraszano znakomitych projektantów: Wincenty Potacki i Bogdan Wendorf. Autorów fasonów i dekoracji na stałe wpisanych w kanony polskiego wzornictwa.

 

Historia chodzieskiej fabryki jest nieco krótsza, sięga 1852 roku. Wtedy to Hermann Müller i Ludwik Schnorr rozpoczęli wytwarzanie naczyń fajansowych, a w 1896 roku produkcję porcelany.  W ówczesnych polskich manufakturach porcelany produkowano pojedyńcze naczynia stołowe, duże serwisy obiadowe, serwisy do kawy, herbaty czy czekolady, wazony, naczynia aptekarskie, koszyki, kałamarze itd. Przedmioty te odznaczały się przepięknym zdobieniem, różnością kształtu i form, precyzją w wykonaniu detali. Wśród arystokracji polskiej były one bardzo popularne i służyły nie tylko do użytku codziennego, dosłownie zdobiły wnętrza pomieszczeń.                                                                                                   
Porcelaną w dzisiejszych czasach możemy cieszyć się wszyscy. Dzięki mniej czasochłonnym technikom produkcji i nowym technologiom zdobienia stała się ona dostępna dla wszystkich, którzy potrafią docenić jej walory.  

Porcelanowe filiżanki do kawyherbaty to wspaniały pomysł na prezent. Nie tylko piękny, praktyczny i osobisty.

 Porcelanę nadal otacza niezwykła aura i nadal jest ona bardzo cenna i lubiana.